Tarımsal üretim yapılırken, verimi arttırmak için bazı uygulamalara yer verilir. Bu uygulamalardan biri de ekim nöbetidir. Ekim nöbeti, münavebe olarak da bilinir.
Ekim nöbeti ne demektir?
Ekim nöbeti, belli bir araziye bir ürünün sürekli olarak her yıl ekilmemesi demektir. Yani üretimini yapılan bir ürün, seneye aynı araziye ekilmez, başka bir ürün ekilir, diğer yıl başka bir ürün dikilerek bu şekilde üretim süreci düzenlenir. Ekim nöbeti uygulamasında bir ürün peş peşe ekilmez. Örneğin, üretici bu sene patlıcan ekerek değerlendirdiği araziye gelecek yıl yine patlıcan yetiştirerek üretime devam ettiği taktirde her geçen yıl patlıcan üretiminde verim azalmaya başlayacaktır. Bu nedenle ekim nöbeti uygulaması, tarımsal verimlilik açısından önemli bir uygulamadır.
Tarım nöbeti uygulanmadığında, tarımsal üretimde miktar ve verim olarak azalmalar meydana gelir. Özellikle bazı bitkiler için tarım nöbeti, uygulanması gereken bir süreçtir. Ülkemizde üretimi yapılan pek çok bitki, ekim nöbetine ihtiyaç duyar. Özellikle tahıllar ve çapa bitkilerinin ardından kesinlikle ekim nöbeti uygulanmalıdır. Bunların yanı sıra yağışların az olduğu bölgelerde de yine ekim nöbeti uygulaması yapılmalıdır. Buğday, mercimek ve arpa üretimi yapıldıktan sonra ertesi yıl buğday üretimi ile tarım nöbeti gerçekleştirilebilir.
Ayrıca sıcaklığın yetersiz olduğu durumlarda sulama imkanı varsa, bu bölgelerde de yine ekim nöbeti yapılabilir. Bu bölgelerde yetişen patates, pancar, pamuk, susam, yerfıstığı, fasulye, yonca, haşhaş gibi ürünler mısır, baklagiller, bezelye ürünleri ile ekim nöbeti yapılır.
Ek olarak sıcaklık değerlerinin yüksek olduğu ve sulama imkanlarının yeterli olduğu durumlarda yine ekim nöbeti uygulaması ile üretime devam edilir. Bu bölgelerde yetiştirilen buğday ve patates ile mısır, çeltik , soya, susam ve yer fıstığı ürünleri arasında ekim nöbeti uygulaması yapılabilir.
Ekim nöbeti, hem toprağın verimliliğinin artmasın yardımcı olur hem de üretimin devamlılığını sağlar. Ülkemizde uygulanan ve gerekli olan bir uygulamadır. Ülkemizde üretilen bazı ürünler, her yıl aynı alana dikilmek için uygun değildir. Bu bitkiler “kendine katlanmaz bitkiler” olarak nitelendirilir. Kendine katlanmaz bitkilere örnek olarak pancar, keten, yulaf, kolza, bezelye, haşhaş ve ayçiçeği verilebilir.
