Karnabahar ülkemizde yetiştirilen sebzelerden biridir. Üretim dönemine göre ilkbaharda ve sonbaharda ekim işlemi yapılır. İlkbaharda ekilen karnabaharlar yaz aylarında hasat edilirken, sonbaharda ekilen karnabaharlar kış aylarında hasat edilir. Karnabahar, turpgiller familyasının bir üyesidir. Yaprakları lahananın yapraklarına benzer. Yaprakların sarmaladığı bir taç kısım bulunur. Bu taç kısmı oluşturan etli ve tanecikli çiçekler vardır. Taç kısım genellikle beyaz ve sarımsı bir renge sahiptir.
Karnabaharın taç kısmı yemek için uygundur. Yemeklerde genellikle bu tomurcuklu ve çiçekli kısım kullanılır. Ayrıca pazarlama için yine taç kısmın renk tonu önemlidir. Rengi olması gerektiği gibi değilse, yani beyaz ve sarımsı değilse daha koyu bu sarı renge sahipse, üreticimiz pazarlama noktasında problem yaşayabilir. Bu nedenle taç kısmın rengi karnabahar satışında önemlidir.
Karnabahar üreten ya da üretmek isteyen çiftçimiz, nasıl daha iyi karnabahar yetiştirileceğini merak etmektedir. Verimli ve sağlıklı bir karnabahar yetiştiriciliği nasıl yapılır? Nelere dikkat edilmelidir? Hangi tarımsal bakım işlemleri uygulanmalıdır? Karnabahar yetiştirirken hangi gübre tercih edilmelidir? Sulama sıklığı ne kadar olmalıdır?
Karnabahar yetiştirirken üreticimizin dikkat etmesi gereken pekçok nokta bulunmaktadır. Karnabahar yapı olarak hassas bir bitkidir bu nedenle kolaylıkla hasar alabilir. Ancak iyi yetiştirildiğinde üreticimize maddi olarak gelir kaynağı olabilir. Dolayısıyla karnabahar yetiştirirken özen göstermeli ve ne istediği bilinmelidir.
Karnabahar yetiştirirken uygulanan bakım yöntemleri, gübreleme, sulama, yabancı otla mücadele olarak ifade edilebilir ancak verimli bir karnabahar üretimi için dikkat edilmesi gereken faktörlerde bulunmaktadır. Bu faktörlerden ilki iklimdir. İklim, her ürün çeşidinde olduğu gibi karnabahar yetiştiriciliğinde de önemli bir faktördür. Çünkü uygun iklim koşulları sağlanmadığı takdirde karnabahar da dahil hiçbir tarımsal ürün üretilemez. Her ürünün istediği farklı bir iklim özellikleri vardır. Bu nedenle iklim koşullarının uygun olduğu bölgelerde karnabahar üretimi yapılmalıdır. İklimi uygun olmayan bölgelerde verimli bir şekilde karnabahar üretimi yapılmaz. Bu da hem çiftçimizin hem ürünün zarar görmesine sebep olur.
Karnabahar nasıl bir iklimde yetiştirilmek için uygundur?
Karnabahar bir yıl içerisinde dönem olarak iki farklı dönemde üretimi yapılan bir bitkidir. İlkbahar ve sonbahar şeklinde 2 dönem olarak ifade edilebilir. İlkbaharda ekilen karnabahar yaz aylarında hasat edilir. Sonbahar karnabaharı ise kış aylarında hasat edilir.
Karnabahar bitkisi, gelişim döneminde farklı, hasat döneminde farklı sıcaklık ister. Karnabahar fidelerinin -10 derecelik soğuklara direnç gösterdiği söylenmektedir. Bu nedenle ilk taç oluşum döneminde, karnabahar fidesi düşük sıcaklık ister. Taç oluşum dönemi için tavsiye edilen hava sıcaklığı 15 – 20 derece kadar olmalıdır. Ancak taçlar olgunlaşıp hasat dönemine geçildiğinde 0 derecenin altındaki sıcaklıklar karnabahara zarar verir. Aynı şekilde yüksek hava sıcaklıkları da karnabahar bitkisine zarar verir. Özellikle taç oluşum döneminde yüksek sıcaklıkların olması, renk değişimine neden olabilir. Bu nedenle bu iklimsel koşullar göz önünde bulundurularak karnabahar yetiştiriciliğine karar verilmelidir.
Karnabahar yetiştirirken yapılması gereken diğer bir nokta, karnabahar ekim – dikim işlemidir. Ekim işlemi direkt olarak üretim yapılacak araziye ekilerek üretim sürecine başlanır. Dikim işleminde ise tohumlar, ılık ya da soğuk yastıklara ekilerek fide elde edilir. Karnabahar tohumlarının çimlenmesi için gereken hava sıcaklık değeri, 26 derecedir. Yastıklara ekim işleminden yaklaşık 30 gün sonra fideler dikim için hazır hale gelir. Dikime hazır fideler yaprak sayılarından ve boylarından anlaşılabilir. Dikim için hazır olan fidelerde 3 – 5 gerçek yaprak vardır ve boyları 12 cm kadardır.
Karnabahar yetiştirirken yapılan bakım uygulamalarından bir diğeri, toprağın ekime ya da dikime hazırlanmasıdır. Tarımsal üretime başlamadan önce yapılması gereken ilk işlem toprağın bakımının yapılmasıdır. Çünkü verimli bir toprak aynı zamanda verimli bir ürün kalitesi anlamına gelir. Dolayısıyla ekim – dikim işleminden önce toprağın bakımı yapılmalıdır. Toprak bakımı, ekim işleminden birkaç hafta önce başlar ve pulluk yardımı ile tarla sürülür. Sürme işlemi, toprağın havalandırılmasına ve toprağı gevşetmeye yardımcı olur. Daha sonra gübreleme işlemi yapılarak toprağın besin ihtiyacı karşılanmaya çalışılır. Gübreleme işlemi yapıldıktan sonra sulama işlemi ile toprak nemlendirilir ve ekim ya da dikime hazır hale getirilir.
Karnabahar yetiştirirken uygulamanız gereken bir diğer bakım işlemi, sulamadır. Sulama işlemi karnabahar bitkisi için, sürekli yapılması gereken ancak miktar olarak ölçülü olunması gereken bir işlemdir. Özellikle sıcaklık değerlerinin yüksek olduğu zamanda, sulama desteği verilmelidir. Karnabahar kış sebzesi olduğu için yüksek sıcaklara karşı dayanıksızdır. Ayrıca fazla sulama, karnabaharın kök kısmında çürümelere sebep olabilir.
Üreticimizin dikkat etmesi gereken ve mutlaka sulama yapması gereken dönemler vardır. İlk dönem olarak tohumların filizlenmesine kadar geçen süre söylenebilir. Diğer bir dönem ise çiçek oluşma dönemidir. Bu dönemlerde karnabahar bitkisi mutlaka sulanmalıdır. Damlama sulama yöntemi, karnabahar üretiminde önerilen sulama yöntemlerinden biridir.
Gübreleme işlemi, bir diğer bakım işlemidir. Gübreleme uygulaması yapılmadan önce üreticilerimiz mutlaka toprak analizi yaptırmalıdır. Toprağa yapılan analizin sonucuna gübreleme işlemi uygulanmalıdır. Ayrıca her tarım arazisi için ayrı toprak analizi yapılması gerekir. Karnabahar, gübrelemeye fazlasıyla ihtiyaç duyan bir bitkidir. Hatta taç oluşturma ve gelişim döneminde gübrenin etki oranı fazladır. Bu özelliğinden dolayı bazı ülkelerde karnabaharla ilgili olarak, aç sebze benzetmesi kullanılır.
Karnabahar yetiştirirken ilk gübreleme işlemi, dikimden 1 hafta sonra yapılır. 2. gübreleme işlemi ise birinci gübreleme işleminden 1 ay sonra yapılır. Organik ya da ticari gübre uygulayabilirsiniz. Organik gübre tercih eden üreticilerimizin 25 – 40 ton kadar yanlış gübre uygulamaları tavsiye edilir. Her ne kadar ilk olarak toprak analizi yapılarak gübreleme işlemi tavsiye edilse de uygulanan ticari gübreler şu şekilde söylenebilir; 120 kg N, 200 kg K2O ve 50 kg P2O5 gübreleridir.
Tavsiye olarak, karnabahar yetiştiriciliğinde üreticilerin tercih ettiği gübreleme işlemlerinden biri de fertigasyon yöntemidir. Fertigasyon yöntemi ile suda kolay çözünebilen gübreler, damlama sulama yöntemi ile uygulanabilir. Bu şekilde uygulanan gübreleme işlemi, gübrenin toprağa daha hızlı karışmasını sağlar. Gübrenin hem toprağa hem de bitkiye etkisi daha hızlı bir şekilde gerçekleşir.
Karnabahar bakım işlemlerinden bir diğeri yabancı otlarla mücadeledir. Yabancı otlarla mücadele, genel olarak her üretim sürecinde çiftçilerimizin karşılaştığı problemler arasında yer almaktadır. Yabancı otların varlığı, üretimin daha verimli bir şekilde ilerlemesini engeller ve üretilen bitkiye zarar verir. Bu nedenle verimli bir üretim süreci geçirmek için üreticilerimizin mutlaka yabancı otlarla mücadele etmesi gerekmektedir.
Yabancı otların varlığı, karnabahar üzerinde fazlasıyla olumsuz etkiler oluşturur. Özellikle karnabaharın gelişim aşamasında, yabancı otlar bitkiye zarar verir ve gelişimini engeller. Yabancı otlar, topraktaki besinleri emerek karnabaharın faydalanmasına izin vermez. Ayrıca karnabaharın yeterince ışık almasını engeller ve alanını daraltır. Bu nedenle yabancı otların varlığı üretimi tehdit eder. Üreticilerimizin yabancı otlarla mücadele etmesi gerekir. Organik tarım uygulamasında olduğu gibi yabancı otlar elle kopartılır ve bu durum haftada bir tekrarlanabilir. Karnabahar yeterince büyüdüğünde, otların koparılmasına gerek kalmaz. Artık karnabahar bitkisine zarar veremez.
