Nohut, anavatanı Anadolu olan, yerli ürünlerimizden biridir. Özellikle Güneydoğu Anadolu bölgemizde yoğun olarak yetiştiriciliği yapılmaktadır. Ülkemizde olduğu kadar dünya üzerinde de tarımı yapılan ve tüketilen bir üründür. Nohut içerisinde bol miktarda protein barındırmaktadır. Bu nedenle hayvansal gıda tüketimini tercih etmeyenler, protein ihtiyacını nohut üzerinden karşılamaktadır. Ülkemizde nohut üretimi yoğun olarak yapılmaktadır.
Peki bol miktarda üretimi yapılan ve tüketilen nohutu yetiştirirken nelere dikkat etmelisiniz? Nohut yetiştiren ya da yetiştirmeyi düşünen üreticilerimiz, dikkat etmeniz gereken bazı noktalar bulunmaktadır. Öncelikle her ürününün ihtiyaç duyduğu gibi nohut ürünü de belli bir sıcaklık ortalamasına ihtiyaç duyar. Nohut ekilecek toprağın sıcaklığının en az 3 derece sıcaklıkta olması gerekmektedir. Çünkü toprağın sıcaklığı tohumun filizlenme süreci, tohumun filizlenme süreci üzerinde doğrudan etkilidir. Hava sıcaklığının ise 15 derecelik bir sıcaklıkta olması gerekmektedir. Ancak fazla sıcaklık, nohut tohumunun çimlenme sürecini olumsuz yönde etkilemektedir. Hava sıcaklığının 26 derece üzeri olduğu zamanlar tohumun çimlenmesi gerçekleşmeyebilir.
Nohut bitkisinin kökleri derinlere kadar inen bir bitkidir. İyi koşullarda yetiştirilmiş bir nohutun kök uzunluğu 2 metreyi bulabilir. Bu nedenle nohut ekeceğiniz toprağın kuvvetli ve orta ağır toprak olmasına dikkat edin. Ayrıca sıcaklık, nohut türleri üzerinde aynı etkiye sahip değildir. Örneğin soğuk alanlarda yetiştirilen nohutların tane rengi daha koyun iken, yüksek sıcaklık nohut bitkisinin gövde kısmını zayıf bırakır. Bu nedenle nohut bitkisinin verimli yetişebilmesi için en uygun sıcaklık aralığı, 18 – 26 derece olduğu söylenebilir. Aşırı sıcaklık gibi aşırı soğukluk durumu da nohutu olumsuz yönde etkilemektedir. Don olayı, nohut bitkisinin zarar görmesine sebep olabilir. Bu nedenle nohut ekimini yaparken hava koşullarına dikkat etmeniz gerekmektedir. Çünkü erken hasat yapılır fikri ile zamanından erken dikilen nohutlar don olayını yaşadığında zarar görerek, ekinden alınacak verim oranı düşmektedir.
Aşırı sıcaklığı ve aşırı soğukluğu sevmeyen nohut bitkisi aynı zamanda nemi de sevmez. Yağışın bol olduğu bölgelerde üretilen nohut köklerinde çürümeler meydana gelebilir. Ayrıca mantar da oluşabilir. Bu nedenle çok fazla su istemeyen ve sulanmadan yetiştirilen bir bitkidir. Yağışı sevmeyen ve sulama istemeden yetişen bir bitki olduğu için topraktaki tuz oranına karşı dayanıklıdır. Topraktaki tuz oranı genellikle yağış ya da sulama yolu ile çözünerek toprağa karışır. Yağış olmadığı durumlarda topraktaki tuzluluk oranında artış olur. Topraktaki tuz oranı, üretilen bitkiyi olumsuz etkileyen, verimi ve kaliteyi düşüren bir faktördür. Ancak nohut bitkisi nemi ve suyu sevmediği için topraktaki tuz oranına karşı dayanıklıdır. Nohut yetiştirilen araziyi sulamak yerine ekim nöbeti yaparak değerlendirebilirsiniz. Böylelikle nohut ürünü sıra ona geldiğinde daha verimli bir şekilde üretim dönemi geçirebilir.
Nohut ürünü, toprak konusunda çok seçici bir bitki değildir. Genel olarak her toprakta yetiştirilebilir. Ancak kireçli ve kumlu topraklarda daha verimli şekilde yetişmektedir. Ancak toprağın asitli olmamasına dikkat edin. Çünkü asitli toprak nohut bitkisinin verimini olumsuz yönde etkilemektedir.
Nohut yetiştiriciliği hem dünyada hem de Türkiye’de yaygın olarak yapılan bit bitkidir. Dünyada özellikle Rusya ve Avusturalya arasında kalan ve yüksekliği deniz seviyesinden 5500 metre kadar yüksek olan bölgelerde nohut yetiştiriciliği yapılmaktadır. Nohut bitkisinin boyutu, 0.2 ile 1 metre arası kadar uzayabilir. Ayrıca nohut ürünü senelik dikilen ve sene sonunda tekrar ekim süresi isteyen bir bitkidir. Nohut bitkisi sıcağı sevdiği için yazlık bir bitkidir ve 60 ile 100 günlük bir dönemi kapsar. Nem ve yağmurdansa kuraklığı seven ve kurak bölgelerde yetiştirilmeye uygun bir bitkidir. Ülkemizde de kuraklığın hâkim olduğu bölgelerde nohut yetiştiriciliği yapılmaktadır. Özellikle Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu bölgelerimizde nohut yetiştiriciliği yoğun olarak yapılmaktadır. Eğer siz de nohut yetiştiriciliği ile ilgileniyorsanız, bu bölgelerde nohut yetiştiriciliği için daha uygun olduğunu bilmenizi ve bu bölgeleri tercih etmenizi önerebiliriz.
Nohut yetiştiriciliğinde üreticimizin merak ettiği bir diğer soru ise, nohut ekimi için en uygun zamanın ne zaman olduğu ile ilgilidir. Öncelikle üreticilerimiz şunu unutmayın! Bir ürünü daha erken diktiğinizde daha erken hasat edemeyebilirsiniz. Bu durum ekinin verimliliğini ve kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. Daha da önemlisi don olayının yaşanmasına sebep olabilir. Don olayı nohut üretimini olumsuz yönde etkileyen bir faktördür. Bu nedenle daha erken hasat yapma fikriyle hareket ederek ektiğiniz nohut ekinini bozarak tekrar ekmek zorunda kalabilirsiniz. Tekrar dikim işlemi hasat zamanının uzamasına sebep olabilir ve yine verimi olumsuz yönde etkileyebilir.
Ülkemizde nohut ekim zamanı bölgelere göre farklılık gösterebilir. Çünkü iklimsel özellikler, hava ve toprak sıcaklığını bölgelere göre farklı şekilde etkilemektedir. Ancak genel olarak ilkbahar aylarında nohut ekimi yapılmaktadır. İç Anadolu Bölgesi için nohut ekim ayları, mart ortası ve nisan başı için uygunken, bu durum Doğu Anadolu Bölgesi için nisan ve mayıs aylarına işaret etmektedir. Nohut yetiştiriciliğinde ekim aylarına çok dikkat etmelisiniz. Erken dikimler hem geç çimlenmeye sebep olabilir hem de toprak sıcaklığının tohum için hazır olmamasına sebep olabilir. Ayrıca erken ekim işlemi, arazinin erkenden otlanmasına da sebep olabilir. Yabancı otlardan nohut ürününü arındırmanız gerekmektedir. Yabancı otlar hem ürünün verimli bir şekilde büyümesini engeller ve bitkinin topraktan alacağı besin değerinin oranını düşürür. Bu nedenle erken nohut yetiştiriciliğinde yapılmaması gereken bir işlemdir.
Ayrıca nohut türleri de ekim zamanını etkiler. Örneğin Damla 89, Gülümser ve Çağatay gibi nohut türleri mart ayının ortası gibi ekimi yapılır, İspanyol ve Canıtez nohut türleri ise mayıs ayında toprağa ekilir. Ancak ekim işlemini yapmadan önce sonbahar aylarında toprağı işlemeniz gerekmektedir. Toprakta 10-15 cmlik derinlik oluşacak şekilde toprağın sürülmesi gerekmektedir. Nohut ürünü için derin sürümler yapılmasına gerek yoktur. Toprak noktasında seçici olmayan nohut bitkisi, kaba topraklarda da yetiştirilebilir. Ekim işlemi ise üreticinin tercihine bağlı olarak makine yardımı ile ya da serpme yöntemi ile gerçekleştirilir. Makine ile ekim yapacaksanız tohumların sıra aralığı, 25 – 35 cm olarak ayarlanmalıdır. Toprak derinliği ise 5 – 6 cm kadar olmalıdır. Bu mesafede ekilen tohumlar daha hızlı şekilde büyür. Derine ekilen tohumların çimlenme ve toprak yüzeyine çıkma süresi daha uzun sürecektir. Ayrıca filizlenme olayının gerçekleşmemesine bağlı olarak ekilen tohum ile çıkan tohum arasında sayısal anlamda fark oluşabilir. Bazı tohumlar filizlenmeden toprak içinde kaybolabilir.
Serpme yöntemi ile ekilen nohutlarda ise dekar başına hesaplanan tohum, 15 ile 18 kg arasında değişirken, mibzerle ekildiğinde ise dekar başına düşen tohum miktarı 10 – 12 kg arasında değişmektedir. Makine ile dikim işlemi daha pratik ve düzenli ve tohum açısından daha tasarruflu olacağı için üreticilerimiz tarafından tercih edilen ekim yöntemidir.
Yukarıda anlattığımız ve değindiğimiz noktalara dikkat etmeniz durumunda, nohut yetiştiriciliği yaparken verimli bir hasat dönemi geçirmeniz mümkün olabilir. Çünkü her bitki gibi nohut bitkisi de istediği şartlar sağlandığı takdirde verimli ve kaliteli bir hasat dönemi geçirmenizi sağlayacaktır.
