Tarımsal faaliyette bulunurken verimi arttırmak ve topraktaki besin ve mineral değerini yükseltmek için kullanılan maddeye gübre denir. Organik ve ticari olarak oluşan iki farklı gübre çeşidi bulunmaktadır. Gübre çeşitlerinden biri olan üre gübresi hem üretimi yapılan bitkilere hem de hayvanlara yem olarak verilen bir besin maddesidir. Üre gübresinin rengi beyazdır ve kokusu yoktur. Suyla birlikte kolaylıkla çözülebilen bir yapıya sahiptir. Özellikle tarım sektöründe bitki ürünlerinin azot ihtiyacını karşılamak için kullanılır. Üre gübresinin içerisinde karbon ve azot bulunur. Özellikle azot, bitkilerin gelişimini hızlandıran bir etkiye sahiptir. Çiftçiler üre gübresini genellikle verimi arttırmak için kullanırlar. Bitkinin azot ihtiyacının karşılanmaması durumda bitkide solmalar meydana gelir, verim miktarında düşüş gözlenir. Ayrıca ürünün gelişim hızında düşüş yaşanır. Bitkilerin gelişimi ve verimi için azot önemli bir yere sahiptir. Üre gübresinin içerisinde %46 oranında azot olduğu belirtilebilir.
Üre gübresi, içinde bulunan besin türlerine göre 2 farklı çeşidi bulunmaktadır. 20.20.0 olarak adlandırılan üre gübresinin içerisinde azot ve fosfor bulunurken 15.15.15 üre gübresinde azot, fosfor ve potasyum bulunur. Bu gübreler kompoze gübre olarak nitelendiriliyor, yani 2 ya da daha fazla besin maddesinin birleştirilmesiyle oluşan gübre çeşididir.
Üreticinin merak ettiği konulardan biri de üre gübresinin faydalarının neler olduğu ile ilgilidir. Gübreleme döneminde bitki ve toprağın ihtiyacı olan gübreyi seçmeye ve uygulamaya çalışmalısınız. Yanlış gübre seçiminin pek çok zararlı sonucu olabilir. Üretimi ve verimi arttırmak için bitkiye uygulanan gübreleme işi, aksi bir reaksiyon vererek itkinin veriminin azalmasına hatta ürün kaybına neden olabilir. Ayrıca topraktaki verimliliğin arttırılması için atılan gübre yanlış seçildiği takdirde toprak verimliliğinde düşüşler meydana gelebilir. Bu nedenle ihtiyaç duyulan gübre belirlenmeli ve ona göre uygulanmalıdır.
Üre gübresinin bitkinin gelişimi için önemli bir işlevi olduğunu söylemiştik. Ekilen ürünün gelişimi, verimi ve güçlenmesi için üre gübresi gereklidir. Özellikle meyve ve daneli bitkilerin gelişim döneminde ihtiyaç duyduğu bir gübre çeşididir. Ayrıca hububat ürünleri için üre gübresi tercih edilebilir. Bu nedenle üre gübresi, tarımsal üretimin önemli bir parçası haline gelmekte ve çiftçilerimiz tarından yoğun olarak tercih edilmektedir. Üre gübresi içerisinde %46 oranında azot bulunması ve azotun üretimdeki işlevsel rolü sebebiyle tarımsal faaliyette yoğun olarak kullanılmaktadır. Üre gübresinin tercih edilmesinin sebeplerinden biri de tarımsal değeri yüksek bir gübre çeşidi olmasıdır. Kalite ve verim konusunda üreticinin istediği ürün zenginliğini kazanmasına yardımcı olur. Ayrıca tarım araçlarının paslanması üzerine daha az etkiye sahiptir. Tarım faaliyetlerinin gerçekleştirildiği araçlar, dayanıklılık açısından genelde demir malzeme kullanılarak üretilmiştir. Ancak bazı gübrelerin tarım araçları üzerinde paslandırıcı etkisi bulunmaktadır. Üre gübresi diğer gübrelere kıyasla daha az paslandırıcı bir etkiye sahiptir. Üre gübresinin tercih edilmesindeki bir diğer sebep olarak sayılabilir.
Üre gübresinin suda hızlı çözülmesi diğer gübrelere üre gübresini daha avantajlı hale getirmektedir. Kolay çözeltili bir yapıya sahip oluşu, üre gübresini çiftçiler tarafından daha fazla tercih edilmesini sağlamaktadır. Suda hemen çözülebilen üre gübresi, çiftçiye pratik bir uygulama sağlar. Üre gübresinin tercih edilmesinin sebeplerinden bir diğeri de maliyet noktasındandır. Diğer gübrelere oranla daha uygun fiyatlıdır. Ucuz fiyata mal olmasının en temel sebebi ise içeriğinde yüksek miktarda azot bulunmasından kaynaklıdır. Üre gübresinin yanıcı bir özelliğe sahip değildir. Yanıcı olmaması sayesinde, ürünü yakamaz ve ürüne zarar veremez.
Ancak yukarıda sözü edilen bu uygulamalar üre gübresi doğru uygulandığında geçerli değildir. Üre gübresinin yanlış kullanımı sonucunda ortaya çıkabilecek bazı olumsuz durumlar söz konusudur. Örneğin üre gübresini uygularken, uygulanan ürünün köküne gelirse ya da direk olarak ürünle temas ederse ürüne zarar verebilir. Bu nedenle toprak altı uygulamalarda bitkinin köküne gelmediğine emin olun. Toprak üstü uygulamalarda ise ürünle birebir temas halinde olmamasına dikkat edin. Aksi durumda tohum filizlenemez ve solar. Bu durum hem üretici hem de ürün için sürecin olumsuz sonuçlanmasına sebep olacaktır. Dikkat etmeniz gereken bir diğer husus ise üre gübresinin uygulanma miktarıdır. Üre gübresinin ürün gelişimi için önemli olduğunu ve verimi arttırdığını söylemiştik. Üretimi daha çok arttırmak için daha fazla üre gübresi kullanmanız durumunda, yüksek verim beklediğiniz ürün size verimini azaltarak ya da solarak karşılık verebilir. Üre gübresinin çok kullanılması toprağın besin dengesini bozar ve toprağı asidik hale getirir. Topraktan ve üründen alınmak istenen verim arttırılmaya çalışılırken aksi bir durum gerçekleşir ve zarar etmiş olursunuz. Ayrıca üre gübresinin fazla kullanılması durumunda çevre ve atmosfer de olumsuz olarak etkilenmektedir.
Peki üre gübresi ne zaman kullanılmalıdır?
Üre gübresi, güz ayın ekimlerinde azotlu gübreye ihtiyaç duyulacağı zaman kullanılması gerekmektedir. Amonyum sülfat ya da üre gübresinden biri güz ekimlerinde alternatif olarak kullanılabilir. İlkbahar ve yaz ekimi için önerilen gübre ise amonyum nitrattır. Ancak her iki gübrede verim oranı arasından büyük farklar bulunmadığı için, birinin olmadığı zaman diğeri tercih edilebilir. Üre gübresi suyu seven ve suda kolaylıkla çözülebilen bir gübre çeşidi olduğu için genellikle yağışın fazla olduğu bölgelerde tercih edilmektedir. Ancak yağışın az olduğu kurak bölgelerde de üre gübresi kullanılabilir. Kurak bölgelerde üre gübresinin toprak altında uygulanması gerekebilir. Böylelikle gübrenin azot kaybı yaşamaması sağlanır. Diğer gübrelere kıyasla üre gübresi daha erken atılır. Üre gübresi, sıcak havalarda azot kaybına uğrar. Bu nedenle üre gübresi toprak üstüne uygulandığı zaman su takviyesi yapılması gerekebilir. Üretilen tüm sebze ve meyveler için ideal bir gübre çeşididir.
Gelişme dönemine yardımcı bir besin kaynağı olarak üre gübresi genellikle bahar aylarında atılmaktadır. Bahar ekiminin yapıldığı durumlarda ürünün kaliteli ve verimli yetişmesini sağlamak için üre gübresi uygulanır. Yaz aylarında alternatif olarak kullanılabilecek bir gübre çeşididir. Ayrıca ekim öncesi, ekim sırası ve ekim sonrasında da kullanılabilir. Toprak altı ve toprak üstü uygulamalar için uygundur.
Üretici tarafından merak edilen bir diğer konu da üre gübresinin ne kadar alana ne kadar miktarda atılacağı üzerinedir. Öncelikle kulaktan dolma bilgilere dayanarak gübreleme işlemini gerçekleştirmeyin. Çünkü her toprağı n ihtiyaç duyduğu azot miktarı değişebilir. Bu nedenle bir başka kişinin uygulamasını dikkate aldığınızda ürünü zarara uğratabilir ve verimi azaltabilirsiniz. Bu nedenle gübreleme işlemini yapmadan önce toprak analizi yaptırmanız gerekmektedir. Toprak analizi, toprağın ihtiyaç duyduğu besin maddesi ihtiyacını belirtir ve ona uygun gübre miktarını belirler. Üre gübresi için saf madde miktarı şu şekilde hesaplanır; Rapora göre belirlenen saf madde miktarı 2.2 ile çarpılır. Ayrıca saf madde miktarı dekara göre hesaplanır. Yani toprağın ihtiyaç duyduğu saf madde miktarı 5 kg ise, 5×2.2=11 kg olarak üre gübresi belirlenir. Bu durumda dekar başına atılacak üre gübresi 11 kg olarak atılır. Üre gübresini ısı ve ışık görmeyen bir yerde, üst üste koyarak muhafaza etmeniz gerekmektedir. Ayrıca zeminle temasını kesmelisiniz.
