Yaban mersini, tadı ve görüntüsü ile yiyenlerini mutlu eden, mutfakta pek çok farklı alternatiflerde kullanılan bir meyvedir. Peki yaban mersini hakkında genel bir bilgi sahibi olmak ister misiniz? Yaban mersininin türleri nelerdir, dünyada nerede yetişir, ülkemizde nerede yetişir, nasıl yetiştirilir…
Bu gibi soruların cevabını yazımızı okuyarak bulabilirsiniz. Ülkemizin kimi bölgelerinde yaban mersini olarak tanınırken kimi bölgelerinde mavi yemiş olarak bilinmektedir. Bu isimlerin yanı sıra ligarba, morsivit, ayı üzümü, Trabzon çayı ve çalı çileği olarak da bölgeden bölgeye bu isimleri almaktadır. Yaban mersini sadece ülkemizde değil, dünya genelinde büyük bir tüketici kitlesi olan ve büyük bir pazarlama potansiyeli olan bir meyvedir. Taban mersininin çiğ hali isteğe göre iki şekilde tüketilebilir. Bunlar, kuru ve taze yaban mersini olarak ifade edilebilir.
Yaban mersininin hem kurutulmuş hali hem de taze tüketiminin pek çok faydası bulunmaktadır. Dilediğiniz gibi, damağınıza nasıl hoş geliyorsa o şekilde tüketebilirsiniz. Bu tüketim çeşitlerinin yanı sıra marmelat, reçel yapımında kullanılabilen bir bitkidir. Şurup yapımında da kullanılır.
Yaban mersini yükseltisi fazla olan yerlerde yetişmeyi seven bir bitkidir. Ancak ılıman iklim kuşağında yetiştirilmesi mümkündür. Yaban mersini familya olarak, fundagiller familyasının bir üyesidir. Yapılan araştırmalar, yaban mersininin dünya üzerinde 4 şekilde bulunduğunu söylemektedir. Bunlar; yüksek boylu çalıda yetişen yaban mersini, alçak boylu çalıda yetişen yaban mersini, alçak çatılı yaban mersini ve tavşan gözü maviyemiş olarak gruplandırılabilir.
Ülkemizin bazı bölgeleri, yüksek yükseltili yerlerdir. Bu bölgelerde ve ılıman iklimin kendini hissettirdiği bölgelerde yaban mersini yetişir. Özellikle yetiştirilmesine gerek yoktur. Bu demek oluyor ki, yaban mersini ülkemizde yetişmeye ve yetiştirilmeye uygun bir bitkidir.
Merak edenler için yaban mersini türlerini derledik. Yaban mersini birçok çeşidi olan bir meyvedir. Yaban mersini türleri; jersey, northland, patriot, bluejay, brigitta, chandler, berkeley, bluecrop, earliblue, darrow olarak söylenebilir. Sırayla bu yaban mersini türlerinin görünüşü ve tadıyla ilgili bilgi verelim. Öncelikle jersey türü ile başlayalım.
Jersey yaban mersini, taneleri diğerlerine göre daha küçüktür ve geç olgunlaşan bir türdür. Salkımları çok yoğun değildir. Verim olarak değerlendirecek olursak, orta derecede verimli bir türdür.
Northland yaban mersini, taneleri küçüktür ve tanelerin rengi koyudur. Diğer türlere göre sert bir yapısı vardır. Özellikle orta mevsimde olgunlaşan bir meyvedir. Verim açısından yüksektir ve sanayi için kullanılmaya uygundur. Bunun yanı sıra meyve üzerinde bulunan yara izi küçüktür, tat olarak ise orta lezzette bir türdür.
Patriot yaban mersini, diğer türlere göre erken olgunlaşan bir türdür. Meyve iriliği orta iriliktedir. Renk olarak açık bir renge sahiptir, serttir ve yara izi küçüktür. Verim açısından orta verimli bir türdür ancak tadı lezzetlidir.
Bluejay yaban mersini, Northland gibi orta mevsimde olgunlaşan bir türdür. Görünüş olarak ise orta iriliktedir, diğer türlere göre daha serttir. Verim olarak orta derecelidir, tadı lezzetlidir ve yara izi küçüktür.
Brigitta yaban mersini, mevsim olarak orta mevsimde yetişen bir türdür. Meyvenin tane boyutu orta ve büyük irilikte sayılabilecek büyüklüktedir. Renk olarak, orta mavidir, yara izi küçüktür ancak sap çukur çok serttir.
Chandler yaban mersini, geç olgunlaşan bir türdür. Meyve taneleri ise çok iridir. Rengi açık mavidir, yara izi küçüktür ve sert bir yapıya sahiptir. Tat olarak çok lezzetlidir, verimi yüksek bir türdür.
Berkeley yaban mersini, orta mevsimde olgunlaşan bir türdür. Rengi açı mavidir ve taneleri iridir. Yâri izi büyük olan bir türdür ve sert bir yapıya sahiptir. Lezzetli bir tadı vardır ve verimi yüksektir. Salkım yapısı seyrektir.
Bluecrop yaban mersini, diğer türler gibi orta mevsimde olgunlaşan bir türdür. Meyve büyüklüğü orta iriliktedir. Renk olarak çok açık mavidir ve tadı lezzetlidir. Yara izi küçüktür ve salkımı seyrek sayılabilecek bir yapıdadır. Verim olarak, yüksek verimli bir türdür.
Earliblue yaban mersini, adından da anlaşılacağı gibi erken olgunlaşan bir türdür. Rengi açık mavidir ve meyve boyutu küçüktür. Yara izi diğer türlere göre orta büyüklüktedir. Seyrek bir salkım yapısına sahiptir ve verimi yüksektir. Ancak bu verimin sürekliliği yoktur.
Son yaban mersini türümüz olan Darrow yaban mersini, geç olgunlaşan bir türdür. Meyve boyutu orta iriliktedir. Rengi açık mavidir ve sert bir yapıya sahiptir. Yara izi orta büyüklüktedir. Verimi yüksek bir türdür.
Bu türlerden şu çıkarımı yapabiliriz. Yaban mersini türleri, olgunlaşma süresine, yara izine, verimine, tane boyutuna, rengi, yapısına göre, sürekliliğine göre değişmektedir.
Yaban mersini meyvesinin nerede yetiştirildiği ise üreticilerimiz tarafından merak edilen bir diğer konudur. Yaban mersini görüntü olarak çalılıkta yetişen bir formata sahiptir. Ancak bu çalılıkların boyutları yaban mersini türlerine göre değişmektedir. Bu çalılıkların odunsu bir görüntüsü vardır ve dip kısmından sürgünler vererek büyüyen bir meyve türüdür. Bu sürgünler süre olarak 10 ila 20 yıl kadar yaşarlar. Özellikle uzun çalı formatında olan türler ise 120 ila 130 cmlik bir boyuta ulaşırlar.
Yaban mersini, tozlanma sürecini gerçekleştirmek için arı, böcek gibi taşıyıcı hayvanlara ihtiyaç duymaktadır. Çiçeklenme olayını kendi başlarına gerçekleştiremezler. Bu nedenle yaban mersini yetiştiriciliği yapılan bölge arıcılık faaliyetinin yapılması, yaban mersini üretimini olumlu yönde etkilemektedir. Çiçeklenme süreci genellikle 3 ya da 4 hafta kadar bitkinini üzerinde gerçekleşir. Bu çiçekler, nisan ve mayıs gibi meyve formatına gelir ve daha sonra olgunlaşma süreci başlar.
Ayrıca yaban mersininde budama işlemini yaparken dikkat etmeniz gerekir. Çünkü çok budama isteyen bir meyve türü değildir. Budama zamanı olarak ise, gözler uyanmadan önceki süreci değerlendirebilirsiniz. Ayrıca daha verimli bir üretim süreci için yabancı ot temizliği yapmayı unutmayın. Yabancı otlardan arınan yaban mersini daha verimli bir üretim süreci geçirmektedir.
Yaban mersini ne zaman hasat edilmeye başlanır?
Üreticilerimiz yaban mersini hasatının ne zaman olacağını merak etmektedir. Nisan mayıs ayı gibi meyve formatına dönen çiçekler, temmuz ayı gibi olgunlaşma süreçlerini tamamlarlar ve temmuz ayında yaban mersini hasatına başlanır. Hasat bitimi eylül ayının sonunu bulabilir.
Ülkemizde yaban mersini yetiştiriciliği yapılmaktadır. Hatta şöyle ki belli bir yükseltiye sahip bölgelerde yaban mersini yetiştirilmeye ihtiyaç duymadan kendi yetişebilecek bir meyvedir. Ancak adaptasyon çalışmaları sonucunda ülkemizde farklı yaban mersini türleri yetiştiriciliği yapılmaya başlanmıştır.
Yaban mersini, özellikle asitli toprakları tercih eden bir meyvedir. Organik madde oranının yüksek olduğu asitli topraklar, yaban mersini yetiştiriciliği için uygun arazilerdir. Ülkemizde özellikle Karadeniz kıyısı boyunca yetiştirilebilir. Ilıman iklime adapte çalışmaları, daha geniş arazilerde yaban mersini yetiştiriciliğini mümkün kılabilir. Yaban mersini fidesinin dikilmesi gereken zaman ise sonbahar sonu, ilkbahar başı olarak önerilebilir.
Yaban mersini getirisi yüksek bir meyvedir. Hem sağlık hem de pazarlama alanında kolaylıkla tüketiciyle buluşturulabilecek bir meyvedir. Bu nedenle yaban mersini yetiştiriciliği teşvik edilen bir üretim meyvesidir.