Ülkemizin belli bölgelerinde yetiştiriciliği yapılan sebzelerden biri de bamyadır. Bamya, genellikle Anadolu’da yetiştirilen ve sevilerek tüketilen sebzelerimizdendir. Gövdesi uzundur, sıcaklığın yeterli olduğu bölgelerde boyu 1 – 2 metreyi bulabilir. Kök kısmı toprakta oldukça derine inebilir. Bamyanın meyvesi piramidi andırır ancak ince ve uzundur. Yeşil renkte olan meyvelerin iç kısmında oval tohumlar bulunur. Sıcağı seven bir bitkidir. Bu nedenle yetiştirileceği bölgenin iklimi ve sıcaklık değerleri oldukça önemlidir.
Lif değeri oldukça yüksek bir bitki olan bamyayı tercihe göre, taze ve kuru şekilde tüketebilirsiniz. Yaş tüketmek istiyorsanız bamya taze ve yeşilken toplayabilirsiniz. Olgunlaşma süreci uzadıkça bamya tazeliğini kaybeder. Kuru tüketmek isteyenler, bamya çiçek açtığında toplayarak ipe dizerek kurutma işlemini gerçekleştirirler. Peki bamya yetiştiriciliği nasıl yapılır?
Bamya, ticareti yapılan ancak vatandaşlarımız kendi bahçesinde yetiştirdiği sebzelerden sadece bir tanesidir. Ülkemizde genel olarak Ege ve Marmara bölgelerinde üretimi yapılan bamya, Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde de yaygınlaşmaya başlamıştır. Ülkemizde yerel bamya çeşitleri yetiştiriliyor. Bu bamyaları sayacak olursak; Amasya bamyası (çiçek bamyası), Sultani bamya, Bornova bamyası (manikürlü bamya- kınalı bamya), Balıkesir bamyası (tombul bamya)dır. Ülkemizde yoğun olarak yetiştirilen bamya ise Sultani bamyadır.
Bamya Bitkisinin İklim İsteği
İklim açısından seçici bir bitki olan bamya, ılıman ve tropik iklimde yetiştirilmek için uygundur. Ilıman iklim bölgelerinde yıllık üretimi yapılırken, tropikal iklimin hâkim olduğu bölgelerde birden fazla kez üretimi yapılmaktadır. Sıcaklığın yüksek olduğu bölgelerde bamya verimi artmaktadır. Bu nedenle bamya yetiştirmeyi düşünüyorsanız öncelikle bulunduğunuz bölgenin iklim özelliklerini göz önünde bulundurmalısınız. Sıcaklığın düşük olduğu bölgelerde bamya verim oranı oldukça düşüktür.
Sıcaklık değerleri ortalama 10 derecenin altına indiğinde bamya bitkisi, soğuğa karşı direnç gösterse veriminde azalma yaşanır. Bu nedenle bamya üretimi yapılacak bölgenin iklim ve sıcaklık değerlerine dikkat edilmesi gerekir. Yapı itibariyle gövde kısmı uzun olan bamya, düşük sıcaklığın olduğu bölgelerde bodur kalır. Özellikle ticari amaçlı üretim yapmayı düşünüyorsanız, yüksek verim elde etmek için iklim faktörüne dikkat etmelisiniz. Ülkemizde bamya yetiştiriciliği yapılan bölgelere bakıldığında (Marmara ve Ege Bölgeleri) en belirgin ortak noktanın iklim tipi olduğunu söyleyebiliriz.
Bamya bitkisi ekimi için en uygun hava sıcaklık değeri, 16 derece olarak söylenebilir.
Bamya Bitkisinin Toprak İsteği
Toprak açısında bamya bitkisi pek seçici değildir. Sıcaklık değerlerinin yüksek olduğu bölgelerde toprak tipi fark etmeksizin bamya yetiştiriciliği yapabilirsiniz. Yine de daha verimli bir bamya hasadı geçirmek isteyen üreticilerimiz için, en ideal toprak derin ve geçirgen topraklardır. Kök yapısı, toprak içerisinde oldukça derinlere ulaştığı için bamya toprağının geçirgen yapıya sahip olması oldukça önemlidir. Ayrıca kumlu tınlı toprak yapısı da bamya üretimi için tercih edilebilir.
Ayrıca toprağın pH derecesinin 5.0 – 8.0 oranları arasında olması önerilir. Sıcağı seven bir bitki olduğu için soğuk, nemli hava ve toprak yapısı bamyayı olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle toprağın nemi hapsetmemesi, aşırı nemli olmaması tavsiye edilir. Nem oranı yüksek olan topraklarda bamya verimliliği azalır. Bamya ekim sürecinde yine toprağın sıcaklığına dikkat etmeniz gerekir.
Toprak sıcaklığı, özellikle tohumların çimlenme süreci üzerinde oldukça önemlidir. Tohum yöntemi ile üretim yapmayı düşünüyorsanız, toprak sıcaklığının en az 15 derece olmasına dikkat edin. Yeterli sıcaklığı sağlanmaması durumunda, tohumların çimlenme süreçlerinde gecikmeler yaşanır. Hatta çimlenme oranında düşüş meydana gelebilir. Dolayısıyla ekim döneminde toprak sıcaklığının yeterli seviyede olmasına özen gösterin.
