Üreticilerimizin üretim için dikkat etmesi gereken konulardan biri de budama işlemidir. Budama işlemi tarımsal üretimde gerekli olan ve verimi arttırıcı etkisi olan bir uygulamadır. Her bitkisel ürün, üretim sürecinde budanma ihtiyacı duyar. Ancak bu durum üretim sürecine göre değişebilir. Çünkü tek mevsimlik olan ürünler budama ihtiyacı duymaz. Her sene ekim dikim işlemi tekrarlandığı için hasat sonrasında toprak tekrar sürülür ve bir sonraki senenin üretim zamanına hazır hale getirilir.
Genellikle meyve ağaçları budama isteyen bitki türleridir. Çünkü meyve ağaçları bir kez dikilir ve uzun yıllar boyunca üretim sağlanır. Hasat dönemi bittikten sonra meyve ağaçları sökülmez. Üretim süreci aktif olarak olmasa da devam eder. Bu nedenle daha verimli üretim süreci için fazlalık dallar budama işlemi ile kesilir ve ağacın yenilenmesi sağlanır.
Ancak budama işlemi, rastgele yapılacak bir işlem değildir. Budama işlemi, bitkinin türüne, budama zamanına, budama şekline ve budama yerlerine göre pek çok farklı nüansları içerisinde barındırır. Bu nedenle budama işlemi yaparken dikkatli olunması gerekir. Çünkü yanlış zamanda, yanlış yerden yapılan budama işlemi ağacın verimini düşürebilir ve üretim miktarında azalma söz konusu olabilir.
Budama isteyen her bitki gibi kivi meyvesi de budanmaya ihtiyaç duyan bir bitkidir. Özellikle büyüme sürecinde sürekli olarak budama işlemi gerekebilir. Kivi ağacına uygulanan budama işlemi, 3 şekilde gerçekleşmektedir. Bunlar, şekil budaması, kış budaması ve yaz budamasıdır.
Şekil budaması, dikimin 1 yılında uygulanan budama şeklidir. Amacı ise düzgün ve dik gövdeli bir şekilde kivi bitkisinin oluşmasını sağlamaktır. Dikimin 1. Yılında 1. 80 – 2 metre kadar uzayan gövdenin sürgün tepesi kesilir. 2. yıl ise kolları oluşturan sürgünler yıl sonunda tekrar kesilir.
Kış budaması, ürün budaması olarak da adlandırılır. Bitki uyku dönemindeyken budama gerçekleşir ve ilkbaharda tekrar budama yapılmasına gerek kalmaz. İlkbaharda yapılacak budama, bitkideki su kaybına neden olabilir. İstenmeyen dalların dipten kesilmesi önerilir.
Yaz budaması, çiçeklenme işleminden hemen sonra tüm dalların güneş alması için uygulanan budama şeklidir. Çiçek açmayan dallar kesilir. Ayrıca yaşlı dallardan çıkan kollar da budanır.